Het draaiboek van een training opmaken

Een draaiboek is de persoonlijke leidraad van de trainer tijdens de uitvoering van een training. Het is een inhoudelijk sterk onderbouwd document dat timing, werkvormen, doelen en materialen duidelijk op een rij zet. Het draaiboek is het resultaat van een goede voorbereiding van je training en geeft je houvast en een leidraad tijdens je training.  Het draaiboek ligt dus bij jou terwijl je de training geeft en je kan er telkens op terugvallen.

Een degelijk draaiboek ontstaat pas nadat je training inhoudelijk is uitgewerkt.  Een didactisch model (bvb het didactische model van van Gelder) kan een goed kompas zijn om je te begeleiden bij je trainingsontwerp.

Een trainingsontwerp vertrekt altijd vanuit de leerdoelen. Die doelstellingen formuleer je SMART zodat ze concreet en meetbaar zijn.  In deze fase kan je ook de taxonomie van Bloom erbij nemen zodat je doelstellingen op het juiste niveau nastreeft en formuleert. De beginsituatie van de deelnemers is ook een belangrijke peiler om de juiste doelstellingen van je opleiding te bepalen.  Op die manier bouw je in je training verder op de voorkennis van de deelnemers en hou je rekening met allerlei factoren die je training kunnen beïnvloeden, zoals de opleidingszaal, het aantal deelnemers, de trainingsuren, enzovoort.

Nadat je beslist hebt welke leerdoelen je als trainer wil nastreven, kan je de andere componenten van het didactisch model beginnen bepalen, zoals: de didactische werkvormen, de leeractiviteiten, de leerinhouden, de leermiddelen (het materiaal) en de evaluatievormen.  In de blog over het didactisch model vind je veel meer informatie hierover.  Bij de keuze van je werkvormen en het trainingsontwerp hou je best ook rekening met de verschillende leerstijlen van de deelnemers.

Denk ook goed na over een goede start van je opleiding: welke introductie gebruik ik, hoe stel ik mezelf voor als trainer, hoe ga ik het 'voorstellingsrondje' van de deelnemers inrichten.

Al deze aspecten van de voorbereiding worden uiteindelijk heel overzichtelijk genoteerd in het draaiboek van je opleiding.  Een goede checklist om bij de voorbereiding van je training en het opmaken van je draaiboek niks te vergeten vind je hier: Handige checklist bij het voorbereiden van een training.

Een professioneel draaiboek van een trainer bevat minimaal de volgende onderdelen:

• Programma-onderdeel
• Tijdsplanning per onderdeel
• Doelstellingen per onderdeel
• Didactische werkvormen
• Benodigd materiaal per onderdeel

Zorg dat je draaiboek niet alleen beschrijvend is, maar dat het echt bruikbaar is en jou houvast geeft tijdens het uitvoeren van je training. Je kan in het draaiboek ook ruimte laten voor eigen notities.

Na een training is het goed even te evalueren wat goed liep en wat beter kan en je draaiboek hierop aan te passen.  Ook de evaluaties van de deelnemers kunnen hiervoor input geven.  Op de duur heb je een stevig draaiboek en dus een goed geoliede opleiding :-).

In de blog Het Kirkpatrick model: evaluatie van training vind je meer informatie over hoe je het beoogde leereffect van een training kan meten.

Hieronder vind je een paar voorbeelden van stukjes uit draaiboeken van trainingen.  Noot: de doelstellingen en ook sommige andere rubrieken zijn hier wat ingekort om het overzichtelijk te houden in een blog.  Zelf omschrijf je de doelstellingen beter uitgebreider en SMART (zie hierboven). 

Zeker voor beginnende trainers is het beter om een uitgebreid draaiboek op te maken waarin zelfs belangrijke vragen en opdrachten letterlijk genoteerd worden.  Naarmate je meer ervaring krijgt als trainer kan het draaiboek beknopter worden.

In onderstaande Train the Trainer opleidingen van HRD Academy komt het draaiboek van een training uitgebreid aan bod.

• Tijdens de opleiding Ontwerpen van een training is het draaiboek het resultaat van het hele ontwerpproces. In deze tweedaagse leer je hoe je vanuit je leerdoelen tot een helder draaiboek komt.
• In Train the trainer: Basisvaardigheden voor trainers leer je hoe je een training opbouwt, uitvoert en evalueert met het draaiboek als praktische leidraad.
• Ook in de Opleiding tot Professioneel Trainer leer je werken met draaiboeken in de eerste module van het traject.
• Bekijk al onze opleidingen voor trainers en opleiders: Train de trainer opleidingen bij HRD Academy.