Het idee van vier sleutelrollen voor leiders in het midden is niet nieuw. Al sinds 1994 beschrijven onderzoekers zoals Floyd en Wooldridge het middle management als een strategische tussenschakel met een eigen dynamiek. Zij wezen erop dat middenmanagers niet enkel strategie uitvoeren, maar ook informatie synthetiseren, nieuwe ideeën aanreiken en de wendbaarheid van de organisatie helpen vergroten.
In Leading from the Middle (Marichal, Segers & Sorgeloos, 2018) bouwen de auteurs verder op dat gedachtegoed. Ze vertaalden de klassieke academische rollen naar een hedendaagse context van wendbare organisaties, waarin leiderschap meer draait om betekenisgeving, samenwerking en verandering dan om hiërarchie en controle.
Zo ontstonden vier vernieuwde rollen die middle managers vandaag helpen hun positie bewust en effectief op te nemen: de Showrunner, de Verbindingsofficier, de Ruimtemaker en de Strategie-uitdager. Elk van deze rollen draagt bij aan een gezond evenwicht tussen continuïteit, vernieuwing en verbinding en precies het balanceren daartussen vormt de essentie van goed leiderschap in het midden.
In de praktijk betekent dit dat leiders in het midden voortdurend schakelen tussen verschillende verwachtingen, belangen en niveaus in de organisatie. De vier rollen van middle managers maken zichtbaar hoe zij dat doen en welke focus of vaardigheden dat vraagt in een context van voortdurende verandering.
1. De Showrunner
De Showrunner bewaakt de dagelijkse continuïteit en zorgt ervoor dat strategische doelstellingen worden omgezet in concrete acties. Deze rol garandeert dat processen efficiënt verlopen, verantwoordelijkheden helder zijn en resultaten behaald worden.
De Showrunner creëert rust en voorspelbaarheid binnen de organisatie, maar moet tegelijk waken over de eigen draagkracht. Wanneer de nadruk te sterk op uitvoering komt te liggen, dreigt er weinig ruimte te blijven voor reflectie, vernieuwing of ontwikkeling.
Een sterke Showrunner combineert resultaatgerichtheid met realisme en weet wanneer het moment gekomen is om de blik te verbreden en nieuwe perspectieven binnen te brengen.
2. De Verbindingsofficier
De Verbindingsofficier vormt de brug tussen top en werkvloer. Hij of zij vertaalt strategische beslissingen naar de dagelijkse praktijk, maar brengt tegelijk ook signalen, ervaringen en inzichten van medewerkers terug naar het hogere management. Deze rol vraagt diplomatie, empathie en het vermogen om verschillende belangen met elkaar te verzoenen.
De Verbindingsofficier versterkt de samenhang binnen de organisatie door informatie in twee richtingen te laten stromen en door te zorgen dat elke stem gehoord wordt. Zo draagt deze rol bij aan wederzijds begrip, betrokkenheid en vertrouwen, allemaal cruciale elementen in een wendbare organisatiecultuur.
3. De Ruimtemaker
De Ruimtemaker creëert context en veiligheid waarin anderen kunnen leren, experimenteren en verantwoordelijkheid nemen. In een tijd waarin organisaties voortdurend veranderen, helpt deze rol om veerkracht en innovatie te bevorderen.
De Ruimtemaker moedigt medewerkers aan om initiatieven te nemen en stimuleert een cultuur waarin fouten als leerkansen worden gezien. Daarvoor is moed nodig: het vergt leiderschap om bestaande routines los te laten en bewust ruimte te scheppen voor dialoog, creativiteit en groei.
4. De Strategie-uitdager
De Strategie-uitdager kijkt kritisch en vooruit. Deze rol daagt bestaande strategieën en aannames uit, brengt nieuwe perspectieven aan en helpt de organisatie wendbaar te houden.
De Strategie-uitdager fungeert als klankbord voor de top: hij of zij brengt inzichten van de werkvloer in en confronteert de organisatie met blinde vlekken of stilzwijgende veronderstellingen.Het vraagt moed om dit te doen zonder formele macht — met respect, maar ook met helderheid en overtuiging.
Een sterke Strategie-uitdager weet wanneer spanning nodig is om vernieuwing op gang te brengen en wanneer stabiliteit voorrang moet krijgen. Zo draagt deze rol bij aan voortdurende aanpassing en strategische vernieuwing.
