Leidinggeven in het midden vraagt voortdurend schakelen tussen stabiliteit en verandering, resultaat en relatie, top en werkvloer. Om dat evenwicht bewust te kunnen hanteren, onderscheiden Marichal, Segers & Sorgeloos (2018) vier sleutelrollen die middle managers helpen hun positie met meer inzicht en impact op te nemen: de Showrunner, de Verbindingsofficier, de Ruimtemaker en de Strategie-uitdager.
Elke rol heeft een eigen unieke bijdrage, specifieke activiteiten en typische uitdagingen. Samen maken ze zichtbaar hoe leiders in het midden wendbaarheid, verbinding en vernieuwing in balans houden.
1. De Showrunner
De Showrunner staat voor operationele continuïteit en implementatie van strategische verandering. Hij of zij zorgt dat de dagelijkse werking vlot verloopt, bewaakt de processen en resultaten en organiseert tevens de implementatie van strategische veranderingen in de praktijk.
De Showrunner organiseert de uitvoering van strategie, vertaalt plannen naar concrete acties en begeleidt teams in hun uitvoering. Tegelijk inspireert, coacht, motiveert en faciliteert hij of zij medewerkers om betrokken te blijven en eigenaarschap te nemen.
De Showrunner is de ambachtsman van de organisatie: iemand die structuur brengt, zijn of haar vak beheerst en tegelijk mensen graag ziet. Maar zoals elk ambacht schuilt hier het gevaar van blijven hangen in routine, de uitdaging is om de dagelijkse uitvoering telkens opnieuw te combineren met vernieuwing en zingeving zodat het werk blijft bijdragen aan iets dat groter is dan de taak zelf. Een sterke Showrunner blijft niet steken in het uitvoeren van taken, maar leidt ook zichzelf en anderen door verandering.
2. De Verbindingsofficier
De Verbindingsofficier vormt de brug tussen strategie en realiteit, tussen top en werkvloer. Hij of zij synthesiseert de effecten van de gehanteerde strategie en voedt de top met inzichten over wat werkt, waar spanning zit en wat moet worden bijgestuurd.
In de praktijk zorgt de Verbindingsofficier ervoor dat informatie, ideeën en talenten tussen teams, afdelingen en niveaus kunnen uitgewisseld worden. Hij of zij merkt waar verbinding ontbreekt, ziet waar patronen of dynamieken samenwerking in de weg staan en weet die thema’s bespreekbaar te maken op het juiste niveau.
De Verbindingsofficier beweegt zich als bruggenbouwer tussen hemel en aarde: hij of zij verbindt strategie met realiteit, maar moet waken voor het verliezen van de eigen stem. De kunst is betekenis te geven zonder slechts de echo van anderen te worden.
3. De Ruimtemaker
De Ruimtemaker brengt organisatievernieuwing en innovatie tot stand. Hij of zij creëert structurele bewegingsvrijheid voor medewerkers en teams, zodat zij kunnen experimenteren, leren en ondernemen binnen duidelijke doelstellingen en een helder kader.
De Ruimtemaker stimuleert vernieuwing in een psychologisch veilig klimaat, waar fouten gezien worden als kansen om te leren. Hij of zij nodigt uit tot dialoog, stimuleert nieuwsgierigheid en helpt medewerkers hun eigen verantwoordelijkheid te nemen in het ontwikkelen van nieuwe werkwijzen of oplossingen.
De Ruimtemaker is de hoeder van innovatie, de tuinier die de aarde omwoelt om nieuw leven te laten ontstaan. Hij of zij beheerst de paradox van vrijheid binnen kaders: ruimte geven zonder richting te verliezen.
4. De Strategie-uitdager
De Strategie-uitdager daagt de organisatie uit om haar koers kritisch te bekijken en zich voortdurend te vernieuwen. Hij of zij zet structurele organisatievraagstukken op de agenda van de top, brengt nieuwe perspectieven binnen en initieert strategische vernieuwing waar dat nodig is.
De Strategie-uitdager vertaalt uitdagingen in haalbare claims: complexe vraagstukken worden herleid tot concrete, bespreekbare acties die verandering mogelijk maken. Daarbij weet hij of zij stakeholders politiek vaardig in beweging te brengen, met respect voor verschillende belangen maar met een duidelijke focus op vooruitgang.
De Strategie-uitdager leert dansen met de macht: niet door te vechten, maar door allianties te smeden en het juiste moment te kiezen om beweging te creëren. Zo blijft hij of zij een loyale tegenspeler die vernieuwing mogelijk maakt.
