Leiderschap in Zelfsturing

We leven in een tijdperk waarin autonomie, eigenaarschap en wendbaarheid centraal staan. Steeds meer organisaties zetten de stap naar zelfsturing en investeren in zelfsturende teams. Deze beweging vraagt om leiders die niet louter sturen of controleren, maar kaders scheppen waarin mensen verantwoordelijkheid opnemen en samen betekenisvolle resultaten neerzetten in een cultuur van gedeeld leiderschap.

In deze context zijn krachtige leiders onmisbaar: leiders die de balans vinden tussen visie en loslaten, tussen richting geven en vertrouwen schenken. Leiders die niet alleen sturen, maar ook inspireren en kaders creëren waarin zelfsturende teams floreren, zonder dat efficiëntie en resultaten verloren gaan uiteraard.  Het vermogen om gedeeld leiderschap te stimuleren is daarbij cruciaal.

De opleiding Leiderschap in Zelfsturing richt zich tot leiders die hun rol in zelfsturing grondig willen onderzoeken en versterken. Je leert in de opleiding jouw eigen reflexen, patronen en overtuigingen als leider kennen, zodat je kan evolueren naar een rol die past bij het begeleiden van zelfsturende teams en het ondersteunen van gedeeld leiderschap. Zo ontwikkel je de stevigheid en het zelfbewustzijn die nodig zijn om teams en organisaties succesvol te laten groeien in zelfsturing.

Het traject is geen klassieke leiderschapstraining. Het is een ervaringsgericht leerpad dat je uitdaagt om te experimenteren, te reflecteren en je eigen leiderschapsstijl te verfijnen. Je gaat concreet aan de slag met situaties uit jouw organisatie en leert hoe je zelfvertrouwen, transparantie en gedeelde verantwoordelijkheid kan verankeren in zelfsturende teams.  Ook onderzoek je hoe gedeeld leiderschap in de praktijk vorm krijgt.

Deze opleiding is ontworpen voor leiders en veranderaars in organisaties die (nu of in de nabije toekomst) experimenteren met zelfsturing of gedeeld leiderschap. Dit zijn vaak directieleden of leidinggevenden, maar evengoed teamleiders, project- en programmaleiders. Wanneer jij jezelf hierin herkent en op zoek bent naar tastbare instrumenten en het nodige zelfinzicht om een nog sterkere leider te worden, is deze opleiding voor jou.

Heb jij al kennis en/of ervaring met zelfsturing of zelfsturende teams - bijvoorbeeld op basis van principes en technieken vanuit Sociocratie (3.0), Holacracy of vergelijkbare benaderingen - dan is dat handig. Maar het is geen must om deze opleiding te starten. Uit een kort intakegesprek blijkt of je huidige opleiding en ervaring voldoende is of wat extra individuele voorbereiding helpt om het maximale uit deze opleiding te halen.

De mate waarin jij een rolmodel kan zijn als leider of veranderaar bepaalt het succes van zelfsturing en gedeeld leiderschap. Daarom verwachten we van jou als deelnemer een sterke bereidheid tot zelfreflectie en persoonlijke groei.

Onze ideale deelnemers zijn diegenen die geloven in zelfsturing, zelfsturende teams en gedeeld leiderschap en mogelijk al experimenteerden met deze concepten. Daarnaast ben je op zoek naar verdere verdieping en inzichten in je rol als leider van zelfsturende teams of binnen organisaties die evolueren naar meer gedeeld leiderschap.

In deze opleiding ontwikkel je een diepgaand begrip van je rol als leider binnen een context van zelfsturing, waarin teams meer autonomie krijgen, bestuur deels gedecentraliseerd wordt en van elke medewerker verwacht wordt om meer leiderschap op te nemen. Je leert hoe je zelfsturende teams kan oprichten, ondersteunen en omkaderen zodat medewerkers maximaal in hun kracht staan en de gewenste resultaten bereikt worden, met gedeeld leiderschap als fundament.

Daarbij zal je concrete technieken aanleren waarmee je effectief doelen en grenzen stelt, vrijheid en verantwoordelijkheid geeft aan individuen en zelfsturende teams en een cultuur van transparantie, eigenaarschap en gelijkwaardigheid bevordert. Je krijgt inzicht in de principes van zelfsturing, gedeeld leiderschap en hoe je deze vertaalt naar de praktijk van jouw organisatie.

De grootste hefboom hiervoor is het ontwikkelen van meer bewustzijn en zelfreflectie over jouw leiderschapsstijl in relatie tot zelfsturing. Hierbij leer je je eigen kwaliteiten, valkuilen en patronen kennen en de nodige aanpassingen maken zodat je een nog betere leider en rolmodel wordt binnen zelfsturende teams. Zo inspireer je collega’s en teamleden om eigenaarschap, engagement en verantwoordelijkheidszin te ontwikkelen en om via zelfsturing en gedeeld leiderschap op een duurzame manier het beste van zichzelf te geven.

• Zelfsturing en zelforganisatie: inzicht in de principes van zelfsturing, zelforganisatie, gedeeld leiderschap en hun toepassing binnen organisaties, met aandacht voor zelfsturende teams.
• Definitie en plaats van de leider: verkennen van de rol en verantwoordelijkheden van een leider t.o.v. zelfsturende teams en hun dynamiek binnen zelfsturing en gedeeld leiderschap.
• Delegatie van werk: effectieve strategieën voor het delegeren van werk en verantwoordelijkheid aan zelfsturende teams in een context van gedeeld leiderschap.
• Doelen stellen en voortgang evalueren: methoden voor evaluatie en opvolging passend in een cultuur van gedeeld leiderschap, gelijkwaardigheid, transparantie en zelfsturing.
• Autonomie balanceren met de juiste grenzen: technieken voor het creëren van de juiste mate van autonomie binnen duidelijke grenzen, zodat zelfsturende teams maximaal bijdragen en een cultuur van voortdurend verbeteren ontstaat.
• Positie en afstand ten opzichte van het team: bepalen van de juiste afstand tot het team en effectieve ondersteuningsstrategieën bij zelfsturing en gedeeld leiderschap.
• Besluitvorming en leiderschapspositionering: strategieën voor effectieve besluitvorming en jouw positionering daarin als leider in het kader van gedeeld leiderschap en zelfsturing.
• Kwaliteiten en uitdagingen als leider: onderzoeken en evolueren van jouw persoonlijke reflexen en patronen in leiderschap bij het begeleiden van zelfsturende teams.
• Rol en identiteit van de leider: verkenning van de veranderende leiderschapsrol en -identiteit in omgevingen die weken met zelfsturing en zelfsturende teams en gedeeld leiderschap.

De uitwerking en praktische vertaling van deze onderwerpen gebeurt met concepten en patronen uit Sociocratie 3.0 en systemisch werken, met een focus op zowel praktische toepassing, je rol als leider en op diepgaande persoonlijke ontwikkeling.

Sociocratie 3.0 is een verzameling praktische principes en technieken voor het creëren van wendbare en betekenisvolle organisaties. Het geeft handvaten aan iedereen die bewuster en effectiever wil samenwerken op basis van gelijkwaardigheid, collectieve intelligentie, een flexibele, lerende organisatiestructuur en de kracht van zelfsturing en zelfsturende teams.

Systemisch werk onthult de verborgen dynamieken (de onderstroom) binnen systemen zoals zelfsturende teams en organisaties en verheldert hoe huidige gedragingen en gebeurtenissen worden gevormd door historische patronen en onopgeloste kwesties. Deze benadering brengt inzicht in de onderliggende factoren die vaak onzichtbaar blijven, waardoor leiders en teams hun interacties en gedragspatronen leren begrijpen, aanpassen en versterken binnen een cultuur van zelfsturing.

• Dit is geen typische, klassikale training. Onze trainingsaanpak is ontworpen om een optimale leerervaring te bieden voor iedere deelnemer. Dit betekent dat je geëngageerd en uitgenodigd zal worden om jouw specifieke uitdagingen en vragen in te brengen in reflecties en oefeningen. Zo begin je al tijdens de opleidingsdagen het geleerde naar jouw context te vertalen.
• Verwacht geen lange monologen en volle powerpoint slides. Jef Cumps en Dieter Dehaes combineren theoretische concepten, praktische ervaringen, oefeningen, opstellingen, reflectiegesprekken en real-life voorbeelden in een onderhoudende leerervaring. De werkvormen die gebruikt worden, faciliteren de verschillende leerstijlen van deelnemers. Zo zijn er simulaties om de principes ervaringsgericht te leren begrijpen en vertalen, oefenen we belangrijke processen op eigen, real-life voorbeelden en is er voldoende tijd voor vragen, reflectie en kruisbestuiving.
• De trainers hebben jarenlange ervaring in het implementeren van zelfsturing, gedeeld leiderschap, het begeleiden van leiders en het systemisch kijken naar leiderschap en organisaties.

• Vier opleidingsdagen: twee blokken van telkens twee opeenvolgende dagen offline opleiding.
• Reflectie en voorbereiding: tussen de twee opleidingsblokken zit een periode van enkele weken voor individuele reflectie,verdieping en experimenten. En om het volgende blok (individueel en op eigen tempo) voor te bereiden.
• Online intervisiesessie: een online intervisiesessie in groep na afloop van de opleidingsdagen om de eerste praktijkervaringen en vragen te delen.
• Individueel coachingsgesprek: elke deelnemer ontvangt een individueel, online coachingsgesprek van 30 min. tijdens of na de opleiding waarin persoonlijke vragen of uitdagingen onder de loep genomen worden.

• De syllabus ‘Leiderschap in zelfsturing’
• Een leeslijst met enkele (optionele) boeken om jezelf voor te bereiden en/of verder te verdiepen
• Visuals, video’s, leerposters, checklists en cheat sheets die tijdens en na de opleiding gebruikt worden
• Op maat gemaakte documentatie met foto’s en neerslag van alle lesmaterialen

Wat zijn zelfsturende teams?

Zelfsturende teams zijn groepen medewerkers die samen verantwoordelijk zijn voor het behalen van doelen, zonder dat een leidinggevende hen stap voor stap aanstuurt. In deze opleiding leer je hoe je als leider de juiste kaders schept zodat zelfsturende teams autonoom en resultaatgericht functioneren.

Wat is het verschil tussen zelfsturing en zelforganisatie?

Zelforganisatie gaat over de manier waarop werk verdeeld en afgestemd wordt binnen een team. Zelfsturing gaat een stap verder: het gaat om een cultuur en leiderschapsstijl waarin teams zelf keuzes maken, verantwoordelijkheid dragen en samen richting bepalen.

Is ervaring met zelfsturende teams verplicht?

Nee, ervaring is niet verplicht. Het helpt natuurlijk wel als je basiskennis hebt van zelfsturing of ooit al met zelfsturende teams werkte. 

Welke rol heeft een leider in zelfsturing?

Een leider in zelfsturing is geen klassieke manager. Jij wordt een kadersteller, procesbegeleider en rolmodel. Je leert hoe je vertrouwen geeft, duidelijke afspraken maakt en tegelijk grenzen stelt waarbinnen zelfsturende teams hun autonomie optimaal benutten.

Waarom investeren in zelfsturende teams?

Omdat zelfsturende teams meer eigenaarschap, motivatie en wendbaarheid creëren. Organisaties die inzetten op zelfsturing zijn beter voorbereid op verandering en benutten de collectieve intelligentie van hun medewerkers.

Wat leer ik concreet in deze opleiding rond zelfsturing?

Je leert hoe je als leider de juiste kaders en processen creëert waarin zelfsturende teams kunnen functioneren. Concreet krijg je inzichten en technieken rond besluitvorming, eigenaarschap, autonomie en het balanceren tussen vrijheid en duidelijke grenzen.

Hoe verschilt deze opleiding van andere trainingen over leiderschap en zelfsturing?

Deze opleiding is uniek omdat ze niet blijft steken in theorie, maar diepgaand werkt met jouw persoonlijke leiderschapsstijl. Je oefent met real-life cases, ontvangt individuele coaching en leert systemisch kijken naar organisaties. Dat maakt dit traject bijzonder praktisch, ervaringsgericht en direct toepasbaar in het begeleiden van zelfsturende teams.

Is deze opleiding enkel geschikt voor ervaren leiders?

Nee, zowel beginnende als ervaren leiders die werken met zelfsturing kunnen instappen. Ervaren leiders verdiepen hun aanpak, terwijl nieuwere leidinggevenden de basisprincipes van zelfsturende teams leren toepassen.

Welke resultaten kan ik verwachten na het volgen van de opleiding?

Na afloop beschik je over meer zelfinzicht en concrete handvatten om zelfsturende teams effectief te begeleiden. Je ontwikkelt een stijl van leiderschap die transparantie, vertrouwen en gedeelde verantwoordelijkheid stimuleert, waardoor zelfsturing echt kan slagen binnen je organisatie.

Waarom zou ik juist deze opleiding Leiderschap in Zelfsturing volgen?

Omdat deze opleiding je helpt uitgroeien tot een leider die zelfsturing niet enkel begrijpt, maar ook in de praktijk kan laten werken. De unieke mix van Sociocratie 3.0, systemisch werken, persoonlijke ontwikkeling en intensieve oefening maakt dit traject uniek. Je leert niet alleen hoe je zelfsturende teams begeleidt maar ook hoe je zelf steviger en bewuster in je leiderschap staat.

Wat betekent de term 'gedeeld leiderschap' in de praktijk?

Gedeeld leiderschap houdt in dat leiderschap niet enkel bij één persoon ligt, maar verdeeld wordt over het hele team. Medewerkers nemen verantwoordelijkheid op, beslissingen worden samen genomen en ieders expertise wordt benut. In deze opleiding ontdek je hoe gedeeld leiderschap hand in hand gaat met zelfsturing en hoe jij als leider de juiste condities schept zodat zelfsturende teams hierin kunnen floreren.

Jef Cumps is dé referentie in België rond gedeeld leiderschap, zelfsturing en Sociocratie. Hij is auteur van 'Sociocratie 3.0' en 'Consent besluitvorming'.  Jef begeleidt verschillende kleine en grotere organisaties in hun transformatie naar meer effectiviteit, wendbaarheid én menselijkheid. Hij wil het beste uit mens en organisatie halen en werkt daarvoor rond leiderschap, gelijkwaardigheid, transparantie en eigenaarschap op alle niveaus in een organisatie.  Jef is mede-oprichter van iLean en heeft een jarenlange ervaring als trainer, facilitator, coach en consultant voor leiders en organisaties. Hij is expert in Sociocratie (3.0), Agile, Holacracy, teal organiseren, verbindende communicatie, participatief werken, systemisch werken en (gedeeld) leiderschap.

Dieter Dehaes heeft meer dan 30 jaar ervaring als manager, ondernemer, trainer en coach.  In die periode nam hij vooral de plek in van coach en klankbord van de leiders en het management in organisaties. De heersende vraag in zijn carrière is altijd geweest:  'Wat is er hier werkelijk aan de hand?' Hij is medeoprichter van iLean en expert op het vlak van organisatieontwerp en -verandering, management coaching en het verbeteren van samenwerkingsvaardigheden. Hij zet zijn kennis in om organisaties en teams sterker te maken, werkt met methoden als Sociocratie 3.0, Lean en Agile en Systemisch Werken en maakt deze toegankelijk voor iedereen. In zijn opleidingen mixt hij empathie met scherpe inzichten zodat mensen zowel professioneel als persoonlijk groeien.