Masterclass: Trauma in Organisaties

Organisaties werden jarenlang benaderd als machines. Meer en meer sijpelt een andere manier van kijken naar organisaties én werken met organisaties de bedrijfswereld binnen, met name die van levende systemen:

• Een machine kan stuk gaan. Je kan die herstellen of onderdelen vervangen.
• Een levend systeem kan schade oplopen. Ook hier is herstel nodig, maar dan op een heel andere manier.

“You can’t fix a living system. It needs healing.”

Binnen die beweging bracht Philippe Bailleur in 2016 (na het boek ‘Architect van je organisatie’ in 2013) het boek ‘Trauma in Organisaties’ uit. Op dat moment waren er slechts enkele boeken en academische papers die dit thema voorzichtig aanraakten. Zijn boek werd echter snel opgepikt en bekroond tot beste managementboek van 2016 door de Nederlandse Orde van Organisatiekundigen en -adviseurs (OOA). Dit gaf het thema verder wind in de zeilen.

Ondertussen greep Philippe de kans om het thema verder uit te diepen met beide handen. Dit leidde gaandeweg tot een Engelse vertaling van zijn succesboek en een herwerking met als nieuwe titel “Stuck. Trauma in organisaties.” De 4^de druk bood intussen zo'n 100 extra pagina’s om je een brede kijk te geven op systeemtrauma.

Het aantal publicaties over organisatietrauma nam gestaag toe. Er werd ondertussen heel wat ervaring opgebouwd in de praktijk, wat uiteindelijk nog altijd de beste leerschool is. Philippe bleef de ontwikkeling van dit prille vakgebied nauwgezet opvolgen. Zo kennen we hem...

Na regelmatig keynotes te hebben gegeven rond dit thema - ter sensibilisering - ontwikkelde Philippe initieel een 2-daagse Masterclass die hij meermaals verzorgde in zowel België als Nederland. Al snel bleken twee dagen echter te weinig om dit thema samen met de deelnemers grondig uit te diepen. Het was tijd voor een langere opleiding: een 6-daagse! 

Tijdens de 6-daagse Masterclass krijg je de unieke kans om dit thema nog uitgebreider te verkennen, zodanig dat je er bewuster mee aan de slag kunt gaan in de praktijk. De opleiding is opgebouwd uit 3 blokken van telkens 2 opleidingsdagen, zodat er voldoende ruimte is voor toepassing en integratie.

Deze opleiding is bedoeld voor organisatiecoaches en - adviseurs, HR medewerkers, L&D professionals, change managers, managers, leidinggevenden, bestuurders...

• Je leert het onderscheid kennen tussen individueel, collectief en systeemtrauma.
• Je leert hoe systeemtrauma rechtstreeks impact heeft op de veerkracht en effectiviteit van een organisatie.
• Je leert hoe je systeemtrauma kan herkennen.
• Je leert de oorsprong van systeemtrauma - vertrekkende van zijn verschillende gedaantes – op het spoor te komen.
• Je leert wat er nodig is om ‘oud zeer’ te herstellen.
• Je leert systemische werkvormen kennen – zoals bv. organisatieopstellingen – om met systeemtrauma aan de slag te gaan.
• Je leert wat er cruciaal is voor jou als begeleider van dergelijke herstelprocessen.
• Je leert hoe je kan voorkomen dat systeemtrauma zich ontwikkelt.
• Je leert hoe organisatieontwikkeling en leiderschap op een meer trauma-geïnformeerde manier kunnen aangepakt worden.
• Je leert de link zien tussen systeemtrauma en de uitdagingen die een VUCA-wereld stelt aan mens en organisatie.

Blok 1: Exploratie – systeemtrauma op het spoor komen

'Trauma' linken we in de eerste plaats aan een persoon, maar het kan zich ook manifesteren in groepen en zelfs in organisaties. Denk aan ingrijpende saneringen met pijnlijke ontslagen, ongevallen met dodelijke slachtoffers, een aanslag, fraude, medische fouten… . Systeemtrauma kan zo vernietigend zijn dat het de organisatie als een sluipend gif immobiliseert. Omdat dit fenomeen vooral machteloosheid en schaamte oproept, kiest men er helaas vaak voor om het onder de mat te houden tot er iets breekt en/of de organisatie onherroepelijk vastloopt in haar werking.

Omdat trauma een uiterst subjectief gegeven is – er bestaat immers geen lijst van wat wel of niet tot systeemtrauma leidt – is het cruciaal om dit fenomeen te leren herkennen en begrijpen, rekening houdende met de eigenheid van de organisatie en haar context.

Op basis van voorbeelden, cases en theorie zal een kader aangereikt worden om systeemtrauma op het spoor te komen. Meer zelfs, je zal theorie, concepten en taal aangereikt krijgen om dit thema ter sprake te brengen. Tijdens dit blok zal je ook leren wat er nodig is om met systeemtrauma aan de slag te gaan. Net zoals er voorwaarden zijn voor een chirurg om aan een operatie te beginnen, geldt dit ook voor eventueel herstelwerk.

“The limits of my language mean the limits of my world.”

Ludwig Wittgenstein

Blok 2: Heling en herstel - Aan de slag met systeemtrauma

Ingrijpende gebeurtenissen of chronische stressoren kunnen zorgen voor systeemtrauma. Verder bouwend op het eerste blok gaan we kijken wat je kan doen eens je systeemtrauma op het spoor bent gekomen EN er ruimte is om er op een helende manier mee aan de slag te gaan.

Op basis van de trauma-diamant (een concept uit 'Trauma in Organisaties') zullen een reeks inzichten en methodieken aangereikt worden om met systeemtrauma aan de slag te gaan:

• Werken met organisatieopstellingen
• Werken met historielijnen
• Psycho-educatie omtrent traumasymptomen bij individuen en groepen
• Pendelen en titreren met groepen
• Werken met helende rituelen
•  …

Wat in dit blok aangereikt wordt, zal meteen duidelijk maken hoever je zelf kan gaan en waar bijkomende specialistische ondersteuning relevant zou kunnen zijn. Sowieso onderzoeken we in dit blok wat cruciaal is - voor jou als begeleider - om dit werk op een stevige manier te kunnen doen. Inzicht en openheid omtrent je eigen ‘gekwetst zijn’ is in deze cruciaal.

Ook binnen dit blok werken we trouwens verder met de aangereikte cases.

“And so we lift our gazes not to what stands between us, but what stands before us.
We close the divide because we know, to put our future first, we must first put our differences aside.”

Amanda Gorman

Blok 3: Upgrade en Integratie

Systeemtrauma lijkt een uitzondering, maar dat is het niet. Het maakt deel uit van het leven. Organisaties die de moed hebben om met dit thema aan de slag te gaan, openen het potentieel van wat men ‘Post Traumatic Growth’ noemt, maar dan op organisatievlak.

Meteen van bij de start van dit werk dient er rekening gehouden te worden met deze derde fase. Met name de fase waarin wat aan de oppervlakte kwam tijdens de exploratie- en herstelfase ook daadwerkelijk leidt tot aanpassingen in of aan de werking van de organisatie.

Herinstalleren of onaangeroerd laten van wat éénduidig geleid heeft tot schade aan de werking van de organisatie, het welzijn van medewerkers, het welbevinden van de omringende maatschappij of de klanten, leidt immers tot bewuste hertraumatisering.

Binnen deze fase passen ook verontschuldigingen. In de media krijgen we regelmatig goede en slechte voorbeelden te zien op dit vlak. Net hieruit distilleren we samen de criteria voor helende verontschuldigingen. Binnen dit kader is heling en herstel veel meer dan een quick-fix of éénmalige gebeurtenis.

In dit blok staan we ook stil bij organisatiepraktijken die de veerkracht van organisaties kunnen ondersteunen. Trauma-geïnformeerd werken heeft immers ook een preventieve dimensie.

“An ounce of prevention is worth a pound of cure.”

Benjamin Franklin

Deze 6-daagse residentiële opleiding (met overnachting) biedt je de kans om diep te duiken in het taaie fenomeen van systeemtrauma. Er zal heel wat informatie aangereikt worden voor en rond de ontmoetingsmomenten. Maar er zal vooral op een actieve en interactieve manier gewerkt worden rond dit thema. Er zal ruimte zijn om met eigen praktijkcases te werken binnen de context van deze 6 dagen en dit op een vertrouwelijke manier. Bereidheid om ervaringen uit te wisselen en te delen is dus wat we van jou verwachten in deze opleiding.

• Lees-, kijk- en luistervoer aangeboden via het HRD Academy open leerplatform.
• Boek: 'Stuck? Dealing with Organizational Trauma' van Philippe Bailleur.

Sinds najaar 2022 werd de masterclass uitgebreid van een 2-daagse naar een 6-daagse opleiding. Hierdoor krijg je als deelnemer de unieke kans om dit thema nog uitgebreider te verkennen. 

Wist je dat je als deelnemer wellicht recht hebt op één of meerdere opleidingssubsidies? Je leest er hier alles over.

Deze opleiding komt specifiek in aanmerking voor:

• KMO Portefeuille - Erkenningsnummer van HRD Academy: DV.O202520 / Thema: Personeelsmanagement / Bedrijfsstrategie
• Werkbaarheidscheques 
• Opleidingspremie Brussels Hoofdstedelijk Gewest 

Na zijn opleiding aan de Koninklijke Militaire School werkte Philippe een aantal jaren op de militaire luchtmachtbasis van Melsbroek. Net toen hij in 1996 aangesteld werd als personeelsverantwoordelijke, crashte één van de C-130 transportvliegtuigen van de Belgische luchtmacht in Eindhoven. Alle bemanningsleden (BE) en de meeste passagiers (NL) kwamen om het leven. 41 families werden rechtstreeks getroffen en nog veel meer vrienden en collega’s.

Deze ingrijpende gebeurtenis zorgde voor een kentering in zijn loopbaan: hij koos voluit voor het pad van organisatie- en persoonlijke ontwikkeling. Philippe combineert ondertussen al meer dan 20 jaar een aantal professionele rollen die onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn:

De drijfveer achter dit vliegwiel is het ondersteunen van organisaties om Forces for Good te worden: goed voor de planeet, goed voor de maatschappij, goed voor de organisatie zelf én uiteraard de medewerkers.