Wat is coaching?

Coaching is het uitlokken en ondersteunen van leren.  Ik hoor het Jef Clement nog zeggen bij de start van zijn vijfdaagse Opleiding Inspirerend Coachen.  Coachen is een uitdagende en professionele begeleidingsvorm die het leren, het groeien en veranderen van mensen stimuleert. Een coach helpt je niet door antwoorden te geven, maar door je te begeleiden in het vinden van je eigen antwoorden. Dat gebeurt via reflectie, verdiepende vragen, het verkennen van patronen en het stimuleren van nieuwe manieren om naar de dingen te kijken.

Coaching is dus geen advies of instructie. Het is een gestructureerde dialoog die de coachee helpt om bewuster keuzes te maken, blokkades te doorbreken en doelgericht stappen te zetten.

Volgens de International Coaching Federation (ICF) is coaching: “Een partnership met klanten in een tot nadenken stemmend en creatief proces dat hen inspireert om hun persoonlijke en professionele potentieel te maximaliseren.”  Voilà, dat klinkt goed :-).

Een coach begeleidt mensen in het bereiken van persoonlijke of professionele doelen, niet door oplossingen aan te reiken, maar door het leerproces te begeleiden. De coach is geen adviseur, therapeut of mentor, maar een ervaren gids die het proces bewaakt zodat de coachee in staat is zélf tot een antwoord of oplossing te komen.

De coach vertrouwt op het vermogen van de coachee om zelf tot inzicht en verandering te komen en biedt onderweg steun, structuur en een spiegel om dat proces te versterken. Om die rol goed te vervullen, beschikt een professionele coach over een rijk palet aan vaardigheden.

Luisteren en spiegelen

Een coach luistert niet alleen naar woorden, maar ook naar stiltes, lichaamstaal en wat er tussen de regels gezegd wordt. Door terug te spiegelen wat hij of zij hoort, helpt de coach de coachee zichzelf beter te begrijpen.

Verhelderen, exploreren en verdiepen

De coach stelt verhelderende vragen, verkent samen met de coachee mogelijke verklaringen of perspectieven en gaat dieper in op wat echt speelt, voorbij de eerste laag van het verhaal.

Onderzoeken en uitdagen

Een goede coach is niet alleen warm en begrijpend, maar kan ook scherp zijn. Hij of zij prikt door patronen heen, stelt kritische vragen en daagt de coachee uit om de comfortzone te verlaten.  Uiteraard gebeurt dit steeds in verbondenheid en met zorg.

Ruimte creëren én toch richting houden

De coach zorgt voor een veilige, open ruimte waarin alles gezegd mag worden, maar bewaart tegelijk de focus op het doel van het traject. Vrijheid en structuur gaan in een coachgesprek inderdaad hand in hand.

Leren ondersteunen zonder over te nemen

Coaching is het leren van de coachee stimuleren, niet het sturen of zelf invullen. De coach ondersteunt reflectie, geeft mee richting en structuur maar laat het eigenaarschap van het leerproces bij de coachee.

Waarderen en bekrachtigen

Bekrachtigen en waarderen van de coachee in zijn leerproces en voor de successen die hij/zij al behaald heeft, versterkt het zelfvertrouwen van de coachee en bevordert de verdere leercurve.

Betrokken confronteren

Soms is het nodig om iets op tafel te leggen wat de coachee liever niet wil (in)zien. De coach doet dat met respect, zonder oordeel, vanuit een oprechte betrokkenheid en verbinding met de ander.

Inspireren

Door zelf in verbinding te staan met zijn of haar waarden, door lef te tonen, door pure aanwezigheid kan een coach ook inspireren. Niet door te sturen, maar door een levend voorbeeld te zijn van authentiek (zelf)leiderschap.

Toelaten en ruimte geven

De coach durft stil te zijn, laat emoties toe en weerstaat de neiging om te fixen en te adviseren. Juist in die open ruimte kan immers iets nieuws ontstaan en krijgt de coachee de ruimte om zijn/haar leerproces vorm te geven.

Veilig leerklimaat creëren

Een coach zorgt voor een veilige bedding waarin de coachee zich gehoord, gerespecteerd en gesteund voelt. Een omgeving waar fouten mogen gemaakt worden, kwetsbaarheid niet wordt veroordeeld en waar leren op eigen tempo en met vallen en opstaan mogelijk is.

Hoofd, hart en lichaam betrekken

Goede coaching blijft niet hangen in het rationele. Een coach nodigt uit om ook het voelen en het lichaamsbewustzijn te betrekken. Wat vertelt het lichaam? Welke emoties spelen er ook mee? Door zowel hoofd, hart als lichaam in de coaching mee te nemen, ontstaat diepgaander inzicht en duurzame verandering.

Hoewel coaching en therapie soms op elkaar kunnen lijken - beide maken immers gebruik van gesprekken, stellen vragen en gaan in op persoonlijke thema’s - zijn het fundamenteel verschillende disciplines, met een ander doel, een totaal andere methodiek en een ander uitgangspunt.

Coaching vertrekt vanuit een leer- en groeiperspectief.  Het richt zich op mensen die psychologisch gezond functioneren, maar die nog willen groeien in een bepaald aspect van hun leven of werk.  Bijvoorbeeld een professional die zijn leiderschap wil versterken, beter wil omgaan met stress of op zoek is naar meer zingeving in zijn loopbaan. Bij coaching is er doorgaans al motivatie om iets te veranderen. De focus ligt op de toekomst: welke stappen wil de coachee zetten en hoe kan hij/zij daar komen?

Therapie daarentegen focust op het herstellen van psychisch welzijn.  Therapeutisch werk richt zich op mensen met emotionele of mentale problemen zoals een depressie, angststoornis, trauma of een andere psychische aandoening. Therapie onderzoekt vaak diepgewortelde patronen, trauma’s of onbewuste drijfveren en kijkt meer naar het verleden en de oorzaken van het huidige minder functioneren. De therapeut is opgeleid om psychopathologie te herkennen en te behandelen.

Een overzicht ter vergelijking

Als coach tijdig doorverwijzen

Coaching is géén vervanging voor therapie.  Een professionele coach herkent wanneer een vraag of situatie buiten het eigen domein valt en verwijst dan gepast door naar een therapeut of arts. Dat is geen zwakte, maar integendeel een teken van ethisch en professioneel handelen van de coach.

Wanneer kies je voor coaching?  Wanneer je bijvoorbeeld vastloopt in je werk, je communicatie wil verbeteren, balans zoekt of bewuster wil leven en werken. Coaching is er voor wie bereid is te reflecteren, te oefenen en te experimenteren en die zelf de verantwoordelijkheid voor het leerproces kan dragen.

Wanneer kies je voor therapie?  Wanneer je merkt dat emotionele pijn, angst, depressie of trauma je functioneren negatief beïnvloeden. Therapie biedt dan de veilige ruimte om te genezen, te begrijpen en daarna opnieuw op te bouwen.

Coaching werkt zo goed omdat het vertrekt vanuit de eigen vraag, motivatie en context van de coachee. De coach gaat niet uit van standaardoplossingen of vooraf bepaalde doelen, maar vertrekt bij wat de coachee zélf wil onderzoeken en bereiken. Dit maakt coaching een diepgaand, duurzaam en persoonlijk leerproces en dus steeds maatwerk. In plaats van gedragsverandering op te leggen van buitenaf, ondersteunt de coach een transformatie van binnenuit. Dat zorgt voor enkele krachtige effecten die we hieronder opsommen.

Duurzame gedragsverandering

Omdat inzichten in coaching door de coachee zelf worden ontdekt en intern verwerkt, zijn ze vaak duurzamer dan wanneer iemand gewoon advies krijgt. Er ontstaat verandering op het niveau van overtuigingen, waarden en zelfbeeld, niet alleen een gedragswijziging, maar dieper dus.

Meer eigenaarschap

De coachee blijft zelf verantwoordelijk voor het eigen leerproces. De coach neemt het niet over, maar ondersteunt, bevraagt en begeleidt. Dit versterkt het gevoel van autonomie, wat essentieel is voor persoonlijke groei.

Verhoogde motivatie

Doordat de coachee zelf de leerdoelen bepaalt, ontstaat er 'high quality motivatie'. De coachee voelt zich betrokken bij het proces en zal sneller stappen zetten die ook echt betekenis hebben.

Effectieve en duurzame leerervaringen

Omdat coaching volledig vertrekt van de unieke context van de coachee, zijn de leerervaringen op maat. Ze sluiten aan bij de werkelijke situatie, uitdagingen en realiteit van de persoon. Daardoor beklijven ze beter en zijn ze gemakkelijker te vertalen naar de praktijk.

Coachen van diepere lagen

Een goede coach nodigt niet alleen uit tot reflectie op gedrag, maar ook op de dieperliggende lagen daaronder: de overtuigingen, de onderliggende emoties en waarden die het gedrag en de keuzes van de coachee beïnvloeden. Door deze lagen mee te verkennen wordt coaching ook transformerend.

Niet iedereen die zichzelf coach noemt, heeft een goede coachopleiding gevolgd of werkt op een professionele manier. Daarom bestaan er verschillende beroepsverenigingen die kwaliteit, ethiek en professionele ontwikkeling bewaken binnen het coachvak.  

• ICF – International Coaching Federation: Eén van de grootste en meest erkende organisaties wereldwijd. ICF werkt met een duidelijk gelaagd certificatiesysteem (ACC, PCC, MCC) en stelt hoge eisen aan opleiding, praktijkervaring, ethiek en permanente vorming.  In deze blog lees je alles over de ICF erkende opleidingen van HRDA: ICF erkende coaching opleidingen.
• EMCC – European Mentoring and Coaching Council.  De EMCC hanteert eveneens een Europees erkend competentiemodel met verschillende accreditatieniveaus (Foundation, Practitioner, Senior Practitioner, Master). Ze focust op coaching en mentoring.
• NOBCO – Nederlandse Orde van Beroepscoaches.  De NOBCO is de grootste beroepsorganisatie in Nederland en is aangesloten bij de EMCC. Ze hanteert een eigen ethische code en stimuleert permanente professionele ontwikkeling.  Onze Opleiding Stresscoach en Burn-out coach is door NOBCO erkend.
• VESB — Vereniging van Erkende Stress- en Burn‑out coaches.  De VESB is actief in Vlaanderen en Nederland en richt zich specifiek op professionals die werken binnen stress-, overspanning- en burn‑outcoaching. De HRDA Opleiding Stresscoach en Burn-out coach is ook door VESB erkend.

Lidmaatschap of certificatie via één van deze organisaties betekent niet alleen dat de coach een degelijke opleiding volgde, maar ook dat hij of zij zich engageert om:

• een ethische gedragscode te volgen
• intervisie en voortdurende reflectie in te lassen in de praktijk
• zicht permanent bij te scholen en te blijven ontwikkelen
• – indien nodig – te werken met een klachtenprocedure

Hoewel het geen absolute garantie biedt, is aangesloten zijn bij een beroepsvereniging wel een sterk signaal van de professionaliteit van de coach.