Werken met systemen: zo beïnvloed je de onderstroom

De onderstroom

In organisaties en teams speelt zich veel af onder de oppervlakte. Wat we zien – gedrag, structuren, afspraken – noemen we de bovenstroom. Maar daaronder beweegt een diepere laag: de onderstroom. Deze onderstroom bevat onzichtbare dynamieken, overtuigingen, en oude patronen die het systeem in stand houden of juist blokkeren. Werken met systemen betekent dat je beide lagen leert herkennen én erop leert interveniëren.

Veel professionals ervaren systemisch denken als iets complex of vaags. Toch is deze kennis vaak veel natuurlijker dan je denkt. Je herkent intuïtief dat er ‘meer speelt’ dan wat er zichtbaar is. Werken met systemen betekent: dat onzichtbare wél zien en er zorgvuldig mee leren werken.

De kracht van de onderstroom in elk systeem

Een systeem – of het nu gaat om een team, organisatie of gezin – laat via signalen zien hoe het functioneert. Symptomen zoals vastgelopen communicatie, terugkerende conflicten of een gevoel van uitputting, zijn niet zomaar problemen. Ze zijn uitingen van iets dat op een dieper niveau wringt.

Vergelijk het met schilderen op nat hout: hoe goed je ook schuurt en verft, de verf laat toch los als het binnenin niet klopt. Oplossingen op het niveau van de bovenstroom werken vaak tijdelijk. Wil je duurzame verandering, dan moet je aan de slag met de laag eronder – de onderstroom van het systeem.

Systemisch werken begint met het stellen van andere vragen

Een toegankelijke manier om met systemen te werken, is door het stellen van zogeheten Rake Vragen. Dit zijn vragen die niet alleen de feiten of doelen bevragen, maar doorsteken naar wat er écht speelt in het systeem.

Denk aan vragen zoals:

• Voor welk probleem is deze situatie de best mogelijke oplossing?
• Wat wordt er hier (onbewust) niet gezien?
• Waar moet toestemming voor het nieuwe vandaan komen?

Door zulke vragen te stellen, activeer je beweging. Het systeem reageert. Wat vastzat, komt los. En dat is precies het doel van werken met systemen: je faciliteert verandering die niet geforceerd is, maar van binnenuit ontstaat.

Waarom iedere professional baat heeft bij systemisch bewustzijn

We leven in een tijd waarin systemen steeds complexer worden. Informatie, energie en mensen zijn constant met elkaar verbonden, op manieren die we vaak niet meer volledig kunnen overzien. Toch kun je leren voelen en herkennen wanneer een systeem niet meer stroomt.

Iedereen beschikt over een natuurlijke antenne voor wat klopt en wat niet. In systemisch werken leer je die intuïtie serieus te nemen en te combineren met kennis van systemen. Dat maakt je effectiever in je werk als coach, leidinggevende, begeleider of consultant.

De systemische bril: een must voor iedereen die met mensen en organisaties werkt

Systemisch werken is geen trucje. Het is een manier van kijken, denken en interveniëren die je helpt om door symptomen heen te prikken. Door je aandacht te verleggen van de zichtbare bovenlaag naar de onderliggende dynamiek, werk je met meer precisie.

Of je nu in teams werkt, verandertrajecten begeleidt of individuele coaching doet: je bereikt meer met minder inspanning wanneer je het systeem meeneemt in je aanpak.

Leer werken met systemen – en verdiep je in de onderstroom

Wil jij meer effect als coach, trainer, leidinggevende of consultant? En wil je écht leren werken met systemen, voorbij de symptomen en op het niveau waar duurzame verandering ontstaat? Verken dan één van onze opleidingen:

• Vakopleiding tot extern organisatiecoach
• Vakopleiding tot intern organisatiecoach
• Opleiding tot Organisatieopsteller
• Opleiding Systemisch Coachen
• De fundamenten van systemisch werken

Geef jouw systemisch vakmanschap vorm en maak het onzichtbare bespreekbaar.